Raylı Sistemler-Railways systems

   Demiryollarımızın Günümüze Kadar Tarihsel Gelişimi

1830 yılında ticari olarak işletilmeye başlayan demiryollarının tarihi; modern dünyayı şekil­lendirirken sürükleyici, büyüleyici ve dur du­rak bilmeden varlığını devam ettiren bir süreç karşımıza çıkarmıştır. Dünyada demiryollarının tarihine bakıldığında küresel anlamdaki deva­sa etkilerini görmek mümkündür. Avrupa’da­ki en önemli ağların gelişimi, İngiliz teknolo­jisinin etkisi, Hindistan’da ve çok daha sonra Çin’de muazzam sistemlerin oluşturulması ve ayrıca ABD’de kıta aşan hatların yapılması incelendiğinde; demiryollarının nasıl geliştiği, daha hızlı, rahat ve güvenli hale geldiği çok daha iyi anlaşılabilir. Bu gelişmelerin, insan­ların hayatını nasıl değiştirdiği ve diğer birçok değişimin de nasıl öncüsü olduğu görülmek­tedir. Demiryollarının, yaşadığımız dünyanın şekillenmesine nasıl yardımcı olduğu, hemen her ülkede kalkınmaya ve değişikliğe nasıl ivme kazandırdığı açıkça ortadadır. Basit bir şekilde ifade etmek gerekirse demiryolları dünyayı 19. yüzyılın ilk çeyreğiyle son çey­reği arasında, insanların neredeyse köylerin­den bile çıkmadığı veya en yakındaki kasaba pazarının ötesine geçemediği bir durumdan,  kıtaların aylar yerine birkaç gün içinde aşılabi­leceği bir duruma dönüştürmüştür.

Tren, buhardan aldığı güçle başlayan serü­venini manyetizmanın hızıyla sürdürmekte­dir. Lokomotifinin çekiş gücü, artık neredeyse uçağa yaklaşan hızı, trenin işlevselliğini ve et­kinliğini katlayarak artırmaktadır. Yüksek hızlı tren teknolojisinin geldiği noktada lokomotif ve vagonların raylarla ilişkisi, yolculuğun baş­langıç ve bitiş noktalarında sonlanır hale gel­miştir. Hızlı ve konforlu ulaşım arayan yolcular eğilimlerini ve tercihlerini değiştirmektedir. Demiryolunun kombine taşımacılıkta sağla­dığı avantajlar ise rayların üstünlüğünü katla­maktadır.

Anadolu insanı da, buharlı lokomotifin dün­yada ilk defa kullanılmasından 33 yıl sonra 1856 yılında demiryolu ile tanışmıştır. 23 Ey­lül 1856 tarihinde İzmir-Aydın hattının inşasına başlanması bu coğrafyanın sosyal, kültürel ve ekonomik olarak şekillenmesinde de bir milat olmuştur.

Demiryolu ulaşımının devlet politikası olarak ele alındığı 1923-1950 döneminde, yılda orta­lama 134 kilometre olmak üzere toplam 3.764 kilometre demiryolu yapılmıştır. Bu dönemde demiryolları, gelişmeyi ve kalkınmayı kuşatan, bütün sosyal yönleriyle bir modernleşme pro­jesi olarak ele alınmıştır.  Cumhuriyetin ilk yıllarındaki demiryolu hamlesi, sadece bir ulaşım yatırımı olarak irdelendiğin­de eksik kalacaktır. Bir ulaşım türünün toplumu nasıl değiştirdiğinin en özgün örneklerinden biri Türk Demiryollarının bu dönemidir.

Bu döneme dikkat edildiğinde, demiryolunun atölyesinden okuluna, sosyal tesislerinden kı­sım hekimliklerine, spor kulüplerinden mat­baasına büyük bir kuşatıcılıkla öncü olduğu; esasında toplumsal değişimi sağlayanın da bu kuşatıcılık olduğu görülecektir.

O dönemde demiryolları bir kalkınma hamlesi, bir ulaşım seferberliği, bir modernleşme projesi olduğu kadar zikrettiğimiz sonuç ve gösterge­lerden dolayı aynı zamanda adı konulmamış bir sosyal sorumluluk projesidir.

Ne yazık ki, demiryolu merkezli bu sorumluluk projesi 1946’dan sonra tedricen, 1950’den son­ra ise dönemsel rüzgarların etkisiyle, 2003 yılı­na

yılı­na kadar rafa kaldırılmıştır.

İkinci Dünya Savaşı sonrası konjonktürünün getirdiği karayolu ağırlıklı ulaşım politikalarının öncelendiği ve bir durgunluk devresinin yaşan­dığı 1951’den 2003 yılı sonuna kadar geçen yıl­lar demiryollarının bütünüyle ihmal edildiği bir dönem olmuş ve sadece 945 kilometre demir­yolu yapılmıştır.

2003-2004 yıllarında; sonrasında uygulamaya geçirilecek olan önemli yatırım projeleri plan­lanarak, yatırım stratejileri demiryollarında or­taya konulmuştur.

2004-2015 yılları arasında ise yılda ortalama 150 kilometre olmak üzere toplam 1.805 kilo­metre demiryolu yapılmıştır. Hali hazırda 3.229 kilometrelik demiryolu inşası ise devam et­mektedir.

Ülkemiz özellikle son 13 yıllık süreçte demiryolu ulaşımına verdiği önemin ve eş zamanlı yaptığı yatırımların karşılığını almaya başlamıştır. 2023 hedeflerimize odaklanarak gerçekleştirdiğimiz çalışmalar, artık meyvelerini vermektedir.

1856-1920/1923 Osmanlı Dönemi; bu dönem­den 4.136 kilometrelik bir demiryolu Cumhuri­yete miras kalmıştır.

  KAYNAK : UDB DEMİRYOLLARI SON DURUM KİTAPÇIĞI